Metoda doktora Sakela

Podobno członkowie rodziny Manfreda Sakela pielęgnowali przekonanie, że ich przodkiem był Majmonides, sławny dwunastowieczny filozof żydowski i lekarz. Tradycja zobowiązuje – Sakel ukończył w Wiedniu studia medyczne.

Niewiele wiemy na temat jego dzieciństwa i wczesnej młodości. Urodził się w Nadwórnej, powiatowym mieście w Galicji Wschodniej, leżącym nad rzeką Bystrzycą Czarną, a nazywanym „Bramą Gorganów” – stanowiło bowiem punkt wypadowy w to najdziksze pasmo Beskidów Lesistych. We wspomnieniach pośmiertnych zaczęto wypełniać lukę w biografii Sakela mitem, jakoby był on w Galicji ofiarą antysemityzmu. Nie ma jednak dowodów, że tak rzeczywiście było. A zarówno jego szybki awans społeczny, jak i zmiana imienia przeczą tej tezie. Także wybór obywatelstwa austriac[-]kiego po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej świadczy o tym, że stosunkowo wcześnie przeniósł się do Wiednia, a jego związek z prowincją galicyjską zupełnie się rozluźnił. Co więcej, w dobie kryzysu i spadku znaczenia Wiednia na nowej politycznej mapie Europy poszukiwał lepszych dla siebie perspektyw w Berlinie. Znalazł tam pracę w elitarnym zakładzie leczniczym, w którym kurowały się między innymi aktorki i artystki. Był to dobry początek kariery medycznej.

Terapia szokowa
W szpitalach berlińskich Sakel stosował pionierską terapię insulinową u narkomanów – po przebyciu śpiączki insulinowej nie łaknęli oni morfiny, stawali się też mniej „nerwowi” i agresywni. O jego eksperymencie leczniczym pisano nawet w niemieckich dziennikach. W listopadzie 1930 roku reporter „Berliner Volkszeitung” w artykule pod tytułem „Nadzieja dla morfinistów” donosił, że tym nowym sposobem doktor Sakel w ciągu dwóch lat pomógł wyjść z uzależnienia kilkunastu morfinistom. Obserwacje osób uzależnionych podsunęły lekarzowi myśl, że w podobny sposób można leczyć także osoby cierpiące na schizofrenię. Radykalna, oparta na reakcjach fizjologicznych organizmu, kuracja za pomocą śpiączki insulinowej wydawała mu się lepsza niż inne metody, choćby te opierające się na psychoterapii lub psychoanalizie. Proponowana przez niego terapia przewidywała serię kilkunastu iniekcji insulinowych, podczas których pacjentowi podawano coraz większą dawkę hormonu. Chory za każdym razem zapadał w śpiączkę, z której wybudzano go po pewnym czasie za pomocą roztworu cukru. Zaobserwowano, że kontakt z takim pacjentem był bardzo dobry, a przede wszystkim ustępowały urojenia i omamy, które nie pozwalały mu wcześniej normalnie funkcjonować.

Gdy w 1933 roku Sakel powrócił do Wiednia – tym razem zapewne antycypując zagrożenie, jakie stwarzał rozprzestrzeniający się w Niemczech nazizm – został zatrudniony w klinice uniwersyteckiej. Kierujący katedrą psychiatrii Otto Poetzl pozwolił mu eksperymentować z pacjentami, których stan wydawał się beznadziejny. Wyniki terapii Sakel przedstawił na łamach „Wiener Medizinische Wochenschrift” w wieloczęściowym artykule „Leczenie schizofrenii za pomocą hipoglikemii insulinowej oraz szoku hipoglikemicznego”. Opisał w nim historie dziewięciorga pacjentów – ośmiu mężczyzn i jednej kobiety – w wieku 19–46 lat. Niewiele dziś wiemy o tych pierwszych „niedobrowolnych ochotnikach”, jak można by ich nazwać. Uwagę znanego historyka psychiatrii Edwarda Shortera, współautora monografii na temat dziejów „terapii szokowych”, przykuł np. „przypadek drugi” – 46-letniego pacjenta ukrytego pod inicjałem „B.”, który został przyjęty do wiedeńskiej kliniki z objawami paranoi. Człowiek ten zachowywał się bardzo osobliwie: był patologicznie skąpy, spał do południa, aby zaoszczędzić na śniadaniu, kłócił się z bliskimi, twierdząc...