Podobno jeszcze jako student medycyny niemieckiego uniwersytetu w Pradze, Hans Selye zwrócił uwagę na to, że pacjenci hospitalizowani z powodu odmiennych schorzeń cierpią na podobne symptomy. Musiało jednak minąć nieco czasu, nim Selye jako naukowiec zaczął dogłębnie badać zachowanie organizmu wystawionego na działanie obciążających go bodźców. Wtedy,
POLECAMY
jako pierwszy, użył terminu „stres” (przejętego z mechaniki). Określił nim niespecyficzną reakcję organizmu pojawiającą się w odpowiedzi na działanie bodźców – stresorów.
Ta reakcja, to tak zwany ogólny zespół adaptacyjny (General Adapta[-]tion Syndrom, GAS), składający się z trzech stadiów: reakcji alarmowej – podczas której organizm mobilizuje swoje siły obronne, stadium odporności – czyli stadium przystosowania się do działania stresora oraz stadium wyczerpania – do którego może dojść wskutek utraty zasobów przystosowujących, zazwyczaj wtedy, gdy stresor jest silny i działa odpowiednio długo na organizm.
Koncepcję stresu Selyego zalicza się do biologicznych (lub medycznych), jednak jej autor zakładał oczywiście, że stresory mogą mieć również naturę psychologiczną. W takich wypadkach stres jest aktywowany wskutek pobudzenia psychologicznego, będącego wynikiem przeżywania pewnych emocji lub myśli.
Einstein medycyny
Selye uważał, że stres jest nieodzownym składnikiem życia ludzkiego. Napisał nawet: „Całkowita wolność od stresu to śmierć, gdyż stres obecny jest w każdym ludzkim działaniu”. Twierdził jednak, że stres ma dwa oblicza – negatywne i neutralne. Ten pierwszy rodzaj stresu, szkodliwy, to dy[-]stres – efekt stymulacji przekraczającej poziom optymalny. Drugi to eustres – stanowiący reakcję na bodźce przyjemne lub nieprzyjemne, ale słabe.
Stres nieubłagalnie „pożera” zasoby życiowe organizmu. Co prawda odpoczynek lub sen mogą odbudować odporność i przystosowanie jednostki do sytuacji stresowej, ale nigdy do poziomu wyjściowego. Ta utrata „energii życiowej” kumuluje się z czasem, przyśpieszając starzenie się lub powodując rozwój pewnych schorzeń.
Wyczerpywanie się energii powoduje, że wiek chronologiczny każ[-]dego człowieka różni się od jego wieku fizjologicznego. Selye uważał, że najbardziej charakterysty[-]czne choroby będące efektem przystosowywania się do stresu to wrzody, ataki serca, wysokie ciśnienie krwi i zaburzenia nerwowe. Oczywiście, działanie stresorów nie jest jedyną przyczyną powstawania tych chorób, z czego autor teorii stresu doskonale zdawał sobie sprawę.
Wprowadzenie i rozwinięcie teorii stresu, której pierwsze podstawy Selye wyłożył w roku 1936, przyniosło mu międzynarodową sławę, a nawet przydomek „Einsteina medycyny”. Jego monografia Stress without distress była bestsellerem, przełożonym na prawie dwadzieścia języków. Pojęcia „stres” nie znajdziemy je dnak w dawnych leksykonach polskich, na przykład w powojennym wydaniu świetnego Słownika wyrazów obcych Michała Arcta. Zadomowiło się o...
Pozostałe 80% artykułu dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
